▲انكار معاد عين گمراهى است

6. ( اَلا اِنَّ الَّذِينَ يُمارُونَ فِى السّاعَةِ لَفِى ضَلال بَعيد) .( سوره شورى، آيه 18

6- آگاه باشيد كسانى كه در قيامت القاى ترديد مى كنند، در گمراهى عميقى هستند

▲انكار معاد عين گمراهى است

تا اين جا سخن همه از تأكيدات بود ولى پنج آيه باقيمانده از آيات مورد بحث همگى مشتمل بر تهديدات مختلف نسبت به منكران رستاخيز و معاد است; هركدام به تعبيرى مخصوص خود.

مثلا در آيه ششم مى فرمايد: «آگاه باشيد كسانى كه در قيامت القاى ترديد مى كنند، در گمراهى عميقى هستند»: ( أَلاَ إِنَّ الَّذِينَ يُمَارُونَ فِي السَّاعَةِ لَفِي ضَلاَل بَعِيد) .

«يمارون» در اصل از «مراء» يا «مِريه» گرفته شده كه به گفته مقاييس اللّغة دو معنا دارد: نخست كشيدن دست بر پستان حيوان براى دوشيدن شير; و دوم صلابت و استحكام است، ولى راغب در مفردات تنها همان معناى اول را ذكر كرده است.

سپس اين واژه به معناى ترديد و شك آمده است، هرچند راغب مى گويد: مفهومى محدودتر از شك دارد (شايد از اين نظر كه «مِريه» شك آميخته با جستجوگرى و تحقيق را مى رساند، همان گونه كه دوشنده شير تلاش و كوشش براى بيرون كشيدن شير از پستان مى نمايد.)

«مماراة» به معناى مجادله در بحث، و اصرار در جدال است; گويى هر يك از طرفين مى خواهند آنچه را در فكر ديگرى است استخراج كنند; و يا به گفته مقاييس هريك از آن دو، داراى صلابت و خشونت در بحث اند، و همان گونه كه در بالا اشاره شد يكى از معانى مريه، صلابت است.

قابل توجّه اين كه تعبير به «ضَلال بَعيد» در ده آيه از قرآن مجيد آمده است كه عموماً درباره كفّار و مشركان و منكران معاد است; و اين تعبير به خوبى نشان مى دهد كه گمراهى عميق از آن اين گروه است. چرا كه اگر ايمان به خدا و روز جزا وجود داشته باشد گمراهى جنبه سطحى خواهد داشت، و احتمال هدايت و بازگشت به جاده حق زياد است، ولى انكار توحيد يا معاد انسان را به آخرين مرحله گمراهى مى كشاند و از صراط مستقيم هدايت كاملا دور مى سازد، يا به تعبير ديگر دلايل خداشناسى و معاد آن قدر روشن است كه شبيه مسائِل حسّى است; كسى كه در اين دو امر گرفتار گمراهى شود، گمراهى او عميق خواهد بود.