قرآن و ظهور موعود جهانی:
آیه «استضعاف» چگونه بر ظهور حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) دلالت دارد؟
خداوند متعال میفرماید: «وَنُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الوارِثِینَ» (سوره قصص، آیه ۵)
«اراده ما بر این قرار گرفته که بر مستضعفین زمین منّت بگذاریم و آن‌ها را پیشوایان و وارثین [روی زمین قرار] دهیم.»
مطابق سیاق آیه فوق، مفسران اهل سنّت و شیعه، شأن نزول آیه را مربوط به قوم بنیاسرائیل میدانند، آنان بودند که روی زمین به استضعاف کشیده شده و خداوند آن‌ها را بر فرعونیان پیروز گرداند، ولی ظاهر آیه دلالت بر قانون کلّی و اراده و مشیّت همیشگی خداوند نسبت به مستضعفین تا روز قیامت دارد. خداوند اراده کرده که به حسب شرایط خاص، مستضعفین را بر مستکبرین عالم پیروز گرداند، که نمونهای از آن، تحقق مشیت الهی نسبت به پیروزی بنیاسرائیل و زوال حکومت فرعونیان بود. نمونه کاملتر آن حکومت پیامبر اسلام بعد از ظهور اسلام است. و مطابق روایات اسلامی مصداق کاملتر از همه حکومتها، حکومت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در عصر ظهور است، که خداوند حکومت او را که همان حکومت مستضعفین است در سرتاسر گیتی گسترش خواهد داد و کره زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد. این معنا را میتوان از قرائنی به دست آورد:
۱ - اراده خداوند در آیه به صیغه مضارع «نرید» آمده که دلالت بر استمرار دارد.
۲ - اراده حتمی الهی بر عنوان «مستضعفین» وارد شده، و مستضعفین بنی اسرائیل خصوصیت ندارند.
۳ - روایاتی که از طرق شیعه و سنی در ذیل آیه وارد شده دلالت بر عمومیّت این سنت الهی دارد:
امام صادق (ع) فرمود: «همانا آیه مخصوص به صاحب امری است که در آخرالزمان ظهور کرده و جبّاران و فرعونیان را نابود خواهد کرد، او شرق و غرب زمین را مالک میشود پس زمین را پر از عدل میکند همان‌گونه که پر از ظلم شده باشد.»
حضرت علی (علیه السلام) فرمود: «دنیا بعد از آنکه در برابر ما همچون شتر بد خلق چموشی و سرکشی کرد به سوی ما روی میآورد و در برابر ما رام میشود. آن‌گاه این آیه را تلاوت نمود: وَنُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ ...
- مجمع البیان، ج ۸-۷، ص ۳۷۵؛
- درّ المنثور، ج ۶، ص ۳۹۲
- تفسیر برهان، ج ۶، ص ۵۸
- شواهد التنزیل، ج ۱، ص ۴۳۸، ح ۵۹
- ینابیع المودة، ص ۴۳۷
- کتاب موعودشناسی و پاسخ به شبهات؛ علی اصغر رضوانی